Testy ciążowe

Jak działają?

Stwierdzenie obecności gonadotropiny kosmówkowej w moczu kobiety, w trakcie wykonywania testu ciążowego, ma zasadnicze znaczenie w wykrywaniu wczesnej ciąży. Stężenie tego hormonu w surowicy krwi zwiększa się od chwili zagnieżdżenia się jaja płodowego i podwaja się co około drugi dzień do 3-go m-ca ciąży. Po tym okresie stężenie tego hormonu częściowo obniża się, utrzymując stałe stężenie aż do momentu rozwiązania ciąży.

Kiedy je wykonać?

Wykonanie testu ciążowego przed implantacją (zagnieżdżeniem) jaja płodowego w ścianie macicy (około 8 dni po zapłodnieniu komórki jajowej przez plemnik) nie ma sensu. Wynik taki nie może wykluczyć ani potwierdzić ciąży z powodu braku hormonu beta-HCG. Najlepszym momentem na przeprowadzenie badania jest spodziewany termin krwawienia miesiączkowego. W dniu spodziewanej miesiączki zarodek powinien być już zagnieżdżony w macicy, a stężenie gonadotropiny kosmówkowej beta-HCG na tyle duże, aby można było ją wykryć za pomocą testu ciążowego.

W przypadku nieregularnych miesiączek, test należy wykonać 14 dni po stosunku, w wyniku którego mogło dojść do zapłodnienia. Jeśli test jest dodatni, to nie ma większego sensu go powtarzać, gdyż bardzo rzadko zdarza się błędnie pozytywny wynik testu. Jeśli test jest ujemny, a okres się opóźnia, warto powtórzyć test ciążowy, gdyż ten pierwszy mógł być wykonany zbyt wcześnie i stąd jego negatywny wynik.

Pozytywny wynik testu informuje nas, że kobieta jest w ciąży, ale nie daje informacji czy zapłodniona komórka jajowa prawidłowo zagnieździła się w macicy, czy też mamy do czynienia z rzadko występującą ciążą ektopową, podczas której zarodek rozwija się w jajowodzie lub jajniku. Dla potwierdzenia prawidłowego miejsca rozwoju ciąży, zalecane jest wykonanie badania USG około 6-go tygodnia ciąży (czyli 2 tygodnie po spodziewanym terminie miesiączki), które potwierdzi prawidłowy rozwój ciąży.

Rodzaje testów i ich czułość

Testy ciążowe możemy podzielić na testy ilościowe i jakościowe.

Testy ilościowe (tzn. oznaczenie ilości hormonu) opierają się na oznaczeniach HCG we krwi.

Testy jakościowe (wykrywają obecność lub brak gonadotropiny kosmówkowej) – wykonywane są z moczu kobiety. Testy te nazywane są domowymi testami ciążowymi, są dostępne w aptece bez recepty. Biorąc pod uwagę sposób wykonania testów jakościowych, można je podzielić na trzy rodzaje:

• testy paskowe – aby otrzymać wynik, należy specjalny pasek zanurzyć w moczu, wcześniej zebranym do naczynia
• testy płytkowe – wykonanie tego testu polega na zakropleniu kilku kropel wcześniej zebranego moczu na specjalną płytkę testu
• testy „flamaster” – jest to test w postaci flamastra, aby go wykonać należy przez kilka sekund trzymać flamaster pod strumieniem moczu.

Domowe testy ciążowe dostępne są w aptekach i supermarketach.

Wybierając test należy zwrócić uwagę na jego czułość, która waha się w granicach od 500 do 1000 IU/l. Jeżeli czułość testu:

• jest mniejsza od 500 IU/l to wynik może być dodatni od 10-go dnia od zapłodnienia
• wynosi 500-800 IU/l to wynik może być dodatni już w chwili zatrzymania miesiączki, czyli od 2-go tygodnia po zapłodnieniu
• wynosi 1000 IU/l to wynik jest dodatni dopiero od 5-go tygodnia ciąży licząc od pierwszego dnia ostatniej miesiączki, czyli od 3-go tygodnia po zapłodnieniu.

Wynik testu można odczytać po 1-5 min, w zależności od rodzaju testu.

Wykonanie testu ciążowego w domu nie zwalnia kobiety z wizyty u lekarza celem potwierdzenia ciąży (jeśli wynik testu jest dodatni) lub wykrycia przyczyny opóźnienia miesiączki (jeśli wynik testu jest negatywny).

Jak wykonać test?

Do każdego opakowania testu ciążowego dołączona jest instrukcja z którą należy się zapoznać. Badanie powinno być wykonane z porannego moczu. Przed badaniem nie należy pić wcześniej żadnych płynów. Mocz należy zebrać do naczynia, a następnie w zależności od rodzaju testu wykonać badanie. W porannym, zagęszczonym moczu stężenie hormonu betaHCG jest wyższe, co ułatwia zajście reakcji chemicznej.

Wynik testu to: pojawienie się 1 lub 2 niebieskich lub różowych pasków (w zależności od rodzaju testu) już po kilku minutach. Interpretacja testu jest następująca:

• 0 pasków: test wykonany błędnie (za mało moczu lub mocz zakroplony w nieodpowiednie miejsce testu)
• 1 pasek: test negatywny, pokazuje się tylko 1 pasek kontrolny świadczący, że w miejscu reakcji chemicznej prawidłowo pojawiła się próbka moczu, lecz nie wykryto w niej śladów hormonu betaHCG
• 2 paski: test dodatni, pokazuje się pasek kontrolny jak opisano powyżej oraz pasek testowy potwierdzający obecność hormonu betaHCG w próbce moczu.

Domowe testy ciążowe nie są w 100 % dokładne.

Wyniki fałszywie dodatnie testu pojawiają się rzadko i mogą występować w przypadku:

• występowania pewnego rodzaju nowotworu, który produkuje substancje imitujące betaHCG
• przyjmowania niektórych leków (np. chloropromazyna, fenotiazyna, prometazyna, metadon)
• zanieczyszczenia moczu bakteriami u kobiet z białkomoczem lub krwiomoczem oraz u kobiet zażywających metadon
• obecności białek i krwi w moczu.

Wyniki fałszywie ujemne mogą występować w przypadku:

• zbyt wcześnie wykonanego testu
• ciąży ektopowej
• przyjmowania niektórych leków przeciwdepresyjnych (np. prometazyna)
• rozcieńczenia moczu.

Na zmianę obrazu testu mogą mieć też wpływ specjalistyczne leki zawierające HCG, podawane zwykle w iniekcji. Leki przeciwbólowe i pigułki antykoncepcyjne nie zmieniają wyniku testu.

Test ciążowy może być szczególnie przydatny w podejmowaniu decyzji takich, jak:

• konieczność ewentualnej wczesnej substytucji hormonalnej np. po przebytych poronieniach
• wykonania lub zaniechania badania RTG lub innego badania z zakresu badań oferowanych przez medycynę nuklearną (jeżeli test ciążowy jest dodatni, to nie należy wykonywać tych badań - możliwość wystąpienia wad u płodu)
• przed zastosowaniem leków potencjalnie teratogennych (powodujących powstawanie wad u płodu)

• a także w różnicowaniu i kontroli następujących stanów:

• podejrzenie ciąży pozamacicznej (ektopowej)
• w przebiegu kontroli po przebytym zaśniadzie groniastym lub raku kosmówki.

Konsultacja medyczna:

dr n. med. Adam Mościcki, specjalista ginekolog - położnik